Sztuczki ze sztuką cz. 1

Kreatywność można rozwijać na wiele różnych sposobów, którym przyjrzymy się w kolejnych tygodniach i miesiącach, ale na razie pozostańmy jeszcze w kręgu sztuki, która jest nieocenionym źródłem inspiracji. Na początek zawitamy do świata teatru, który jest nie tyle budynkiem (chociaż wielu osobom z tym właśnie się kojarzy), ale pewnym doświadczeniem, które pobudza naszą wyobraźnię. Spojrzymy na niego z dwóch perspektyw - jako widz oraz jako aktor - aby jak najpełniej wykorzystać jego zbawienny wpływ na kreatywność naszych uczniów czy dzieci, chociaż nie będzie to teatr przez wielkie T.

Uczeń jako widz

Nie chodzi tutaj o uczestnictwo w przedstawieniach teatralnych, chociaż i te potrafią zainspirować do tworzenia nowych rzeczy. W ćwiczeniu tym wykorzystuje się formę teatru cieni do rozwijania wyobraźni oraz poszerzania perspektywy, a w konsekwencji do rozwijania ogólnej kreatywności.

Potrzebne materiały:

• duża biała kartka papieru lub cienki biały jednolity materiał,
• dowolne przedmioty lub szablony kształtów,
• źródło światła (np. latarka lub telefon),
• sznurek i spinacze do prania.

Procedura:

1. przed zajęciami przygotuj materiał (np. rozwieś na sznurku zawieszonym gdzieś w sali) lub dużą kartkę papieru, oraz zbierz niewielkie przedmioty lub wytnij szablony potrzebnych kształtów;
2. zgaś światło lub zasłoń okna i z pomocą posiadanego źródła światła pokazuj kolejne przedmioty czy szablony tak, aby tworzyły cienie na materiale lub papierze;
3. uczniowie pracują indywidualnie, w parach lub grupach i odgadują pokazywane przedmioty - młodsi nazywają je używając "This is... / These are...", starsi mogą użyć "This might / could be... / This resembles... / This looks like...";
4. na koniec dzieci mogą stworzyć obrazek używając jedynie cieni i odgadywać co przedstawiają w parach, albo sami mogą się pokusić o stworzenie własnych szablonów lub pokazywać cienie z użyciem dłoni;
5. starsi uczniowie mogą na koniec wykorzystać odgadnięte przedmioty do stworzenia pewnej historyjki (pisemnie lub ustnie), albo również stworzyć własne szablony i z ich pomocą opowiedzieć swoją historyjkę.

Nie jest to może teatr wysokich lotów, ale nie o to tutaj chodzi, tylko o rozbudzenie w swoich uczniach czy dzieciach ciekawości, zachęcenie ich do myślenia oraz tworzenia swoich własnych historii. Już samo odgadywanie przedmiotów na podstawie ich ceni pobudza mózg do patrzenia na rzeczy z innej niż zazwyczaj perspektywy, a to jest zaczątek rozwoju wyobraźni. Jeżeli z kolei pokusisz się o tworzenie swoich własnych szablonów czy cieni z pomocą dłoni, to w grę wchodzi również rozwijanie więcej niż jednego zmysłu, a taka polisensoryka również dobrze wpływa na kreatywność.

Uczeń jako aktor

Znowuż nie chodzi tutaj o tworzenie przedstawień teatralnych czy wykazywanie się talentem aktorskim, chociaż te na pewno mają pozytywny wpływ na kreatywność. Ćwiczenie te polega na wykorzystaniu własnoręcznie wykonanych rekwizytów (masek) do odgrywania różnych ról, co pozwala patrzeć na rzeczy i siebie z różnej perspektywy oraz pobudza wyobraźnię.

Potrzebne materiały:

• kartki papieru lub gotowe szablony masek,
• różne materiały papiernicze (np. bibuła),
• ew. nożyczki,
• sznurek,
• kredki,
• klej.

Procedura:

1. przygotuj gotowe szablony masek (np. książeczka "Mask Book" zakupiona w sklepie Tiger za ok. 6 zł) lub zwykłe kartki papieru A4;
2. jeżeli wykorzystujesz szablony masek, poproś uczniów o wybranie tej, która najlepiej do nich pasuje i poproś o dokończenie jej dowolnymi elementami;
3. jeżeli masz do dyspozycji jedynie kartki papieru, poproś o stworzenie z nich maski dowolną techniką i z wykorzystaniem dowolnych materiałów;
4. po wykonaniu masek uczniowie wymyślają swoją postać - nadają jej imię, ile ma lat, skąd pochodzi, jaki ma zawód, co lubi itd.;
   
5. na koniec uczniowie przedstawiają swoją postać - młodsi odpowiadają na podstawowe pytania nauczyciela, starsi na pytania kolegów i koleżanek lub przygotowują krótką prezentację;
6. można też poprosić uczniów o odegranie wybranej scenki (np. dialogu z podręcznika) z użyciem wykonanych masek.

Jeżeli chcesz nieco utrudnić te zadanie, a przy okazji popracować nad perfekcjonizmem swoich uczniów czy dzieci, to poproś ich o wykonanie maski z kartki papieru, ale bez użycia nożyczek, a jedynie wydzierając odpowiednie kształty. Wielu z nich zapewne będzie miało z tym wielki problem i będą prosili, czy mogą poprawić maskę z użyciem nożyczek, ale z czasem zaczną akceptować swoje niedoskonałe dzieła. Takie zadanie pozwala nie tylko na ekspresję swojej własnej osobowości, ale daje też możliwość wejścia w rolę, która być może pomoże przełamać strach przed ocenianiem czy mówieniem w języku obcym.

Teatr nie jest może lekiem na całe zło czy idealną metodą przełamywania blokad kreatywności, ale daje wiele możliwości wchodzenia w role, które w innym wypadku byłyby dla nas niedostępne. Inna sprawa, że zwłaszcza dzieci lubią udawać kogoś innego i odgrywać różne scenki, więc warto pielęgnować tą umiejętność, która zanika wraz z ograniczaniem dziecięcej wyobraźni. Dlatego jeżeli nie boisz się wyzwań, to stań się na chwilę reżyserem, albo i widzem czy aktorem na scenie, jaką jest sala lekcyjna lub zacisze Twojego domu. Swoją drogą - jak wyglądałaby Twoja maska?